Muziek uit de jaren zestig van Ali Akbar Khan en Vilayat Khan met poëzie en filmmuziek, in Concertzender’s Wereldmineralen

In mijn editie van Concertzender‘s Wereldmineralen van 8 september jl. – te beluisteren via deze link – is muziek te horen van en door twee wereldberoemde grootmeesters van de Indiase raga, Ustad Ali Akbar Khan (1922-2009), bespeler van de sarod, de Indiase fretloze luit, en sitarspeler Ustad Vilayat Khan (1928-2004). Van deze twee gelauwerde muzikanten dook ik in mijn platenkast twee interessante lp’s op uit de jaren zestig.

De ene lp, te horen in het eerste halfuur, is het in 1968 verschenen album Flowers of Evil van sarodspeler Ali Akbar Khan in samenwerking met Yvette Mimieux (1942-2022), een Amerikaanse actrice. Yvette Mimieux draagt een aantal gedichten voor van de Franse 19e-eeuwse dichter Charles Baudelaire (1821-1867), afkomstig uit diens beroemde, in 1857 uitgegeven werk Les Fleurs du Mal, ofwel De Bloemen van het Kwaad. De voorgelezen gedichten worden met het sarodspel van Ali Akbar Khan (en het tablaspel van Mahapurush Misra) subtiel omgeven met passende ragaklanken, en dit levert een bijzonder sfeervol album op waarbij Indiase muziek en Franse poëzie wondermooi met elkaar versmelten tot unieke toongedichten.

Aan bod in het tweede halfuur komt een lp met de soundtrack van de Amerikaans-Indiase filmkomedie The Guru uit 1969. De muziek is gecomponeerd en wordt ook deels gespeeld door sitarspeler Ustad Vilayat Khan. Het verhaal van de film doet denken aan George Harrison van The Beatles, die in de jaren zestig sitarles nam bij de beroemde sitarspeler Ravi Shankar. Zo neemt ook in The Guru een beroemde Engelse popmuzikant, genaamd Tom Pickle (gespeeld door de acteur Michael York), les bij een Indiase grootmeester op de sitar. De moraal van het verhaal komt erop neer dat de Westerse popmuzikant om werkelijk goed Indiase ragamuziek te leren spelen zich eerst volledig moet onderwerpen aan het veeleisende leersysteem van zijn Indiase goeroe.

Speellijst

To A Passer-By
A Voyage To Cythera
Murdered Woman
Episode
Componist: Ali Akbar Khan. Tekst: Charles Baudelaire.
Uitvoerenden: Ali Akbar Khan, Yvette Mimieux, Mahapurush Misra.
Album: Flowers of Evil (Les Fleurs du Mal). Label: Philips SBL 7845, P. 1968.

Tom’s Arrival / The Guru’s House / Carriage Chase
Jenny’s Theme
The Haunted Palace: Arrival / The Courtesan’s Ghost / Revels / Murder
Componist: Vilayat Khan. Uitvoerenden: Vilayat Khan e.a.
Album: The Guru (soundtrack). Label: RCA LSO-1158, C 1969.

Tom’s Boat Song
Componist: Imrat Khan. Tekst: R. Prawer Jhabvala. Uitvoerenden: Michael York e.a.
Album: The Guru (soundtrack). Label: RCA LSO 1158, C 1969.

Jenny’s Theme (2)
The Pupil And His Master: Rag Bilawal
Arrival In Benares
The Begum’s Lament
Train Journey* Jenny’s Theme (3)
Componist: Vilayat Khan. Uitvoerenden: Vilayat Khan e.a.
Album: The Guru (soundtrack). Label: RCA-LSO 1158, C 1969.

Tom’s Boat Song (Reprise)
Componist: Imrat Khan. Tekst: R. Prawer Jhabvala. Uitvoerenden: Michael York e.a.
Album: The Guru (soundtrack). Label: RCA LSO 1158, C 1969.

Concert In The Haunted Palace
Componist: Vilayat Khan. Uitvoerenden: Vilayat Khan e.a.
Album: The Guru (soundtrack). Label: RCA-LSO 1158, C 1969.


Samenstelling: Pieter de Rooij

HOME

De soundtrack van ‘Cape Fear’ (1962) van componist Bernard Herrmann

In 2004 besteedde ik in een uitzending van de Concertzender aandacht aan de hypnotiserende, broeierige score die legendarisch filmcomponist Bernard Herrmann (1911-1975) afleverde voor de uit 1962 daterende film ‘Cape Fear’ – een schitterende score die ik hier even onder de aandacht wil brengen.

In het verhaal van de door J. Lee Thompson geregisseerde film komt de wegens verkrachting tot 14 jaar cel veroordeelde hoofdpersoon Max Cady (gespeeld door Robert Mitchum) na 8 jaar voorwaardelijk vrij. Cady zint op wraak op de advocaat Sam Bowden (gespeeld door Gregory Peck) die de verkrachtingszaak destijds behandelde. Bowden wist dat Cady schuldig was en hield daarom bewijsmateriaal achter dat Cady vrij had kunnen pleiten, bewijsmateriaal over de promiscuïteit van Cady’s slachtoffer. Als Cady hier achter komt is de beer los. Terug op vrije voeten staat alles alleen nog maar in het teken van wraakneming op zijn vroegere advocaat. Hij stalkt en bedreigt Bowden’s gezin en opnieuw riekt het naar verkrachting en aanranding, waarbij dit keer Bowden’s vrouw en dochter het moeten ontgelden.

In 1991 maakte regisseur Martin Scorsese een geslaagde remake van ‘Cape Fear’ met in de hoofdrollen Robert de Niro als Max Cady, Nick Nolte als advocaat Sam Bowden en Jessica Lange als diens vrouw. Als eerbetoon en uit bewondering besloot Scorsese opnieuw Herrmann’s muziek te gebruiken, maar dan in een bewerking van Elmer Bernstein. De remake uit 1991 werd een gigantisch succes en de muziek van Herrmann bleek hieraan een grote bijdrage te leveren.

De score van ‘Cape Fear’ staat in het teken van dreiging, angst, woede en wraak, ingrediënten die bloedstollend worden opgediend. Gaandeweg bouwt Herrmann een enorme muzikale spanningsboog die je als luisteraar op den duur naar adem doet happen. De overrompelende orkestrale opener kruipt al meteen in elke bloedvezel van de wraakzuchtige psychopaat Max Cady, wiens dreigende persoon ook verderop met enkele hoofdmotieven trefzeker wordt uitgetekend. Die krachtige hoofdmotieven duiken telkens op in andere ritmische of harmonische gedaantes. Slechts in enkele passages laat Herrmann de teugels vieren en ademt de muziek even de geveinsde kalmte van onderling vertrouwen en solidariteit binnen het gezin Bowden, maar verder is de muziek als een rusteloze, onbedaarlijke draaikolk.

Herrmann haalt in ‘Cape Fear’ alles uit de kast met strijkers en blazers, zonder enig gebruik van percussie. Schurende bassen, snerpende attaques van de violen, blaffend koper, gierende trombones en mysterieuze fanfares kondigen telkens angst en obsessieve haat aan en Herrmann roept unieke klankkleuren op door blazers en strijkers herhaaldelijk een percussieve klank te geven. Dezelfde werkwijze hanteert Herrmann ook in andere films, zoals in Hitchcock’s ‘Psycho’ (1960), het meesterwerk waarin de componist uitsluitend met strijkers werkt.
De oorspronkelijke soundtrack van ‘Cape Fear’ uit 1962 wordt gedirigeerd door Bernard Herrmann zelf.

Ga in het donker zitten of sluit de ogen om de zinderende spanning van de muziek beter te ervaren en hoop op een goeie afloop. Luister… en huiver!

HOME